Een groot deel van de mensen heeft last van een gevoelige of atopische huid, en er is steeds meer vraag naar milde, huidvriendelijke producten. Naast comfort en hydratatie willen mensen zeker weten dat de producten die ze gebruiken geen allergische reacties, roodheid of irritatie veroorzaken. Producten voor de gevoelige huid worden daarom extra kritisch bekeken in de cosmetica-industrie.
Dit biedt fabrikanten zowel kansen als verantwoordelijkheden. De moeilijkheid ligt in het creëren van formules die voldoen aan de strenge EU-cosmeticaregels en tegelijkertijd de huidbarrière echt ondersteunen. Als het om de gevoelige huid gaat, is er geen ruimte voor fouten, dus elk ingrediënt, elke claim en elke test is belangrijker dan ooit.
Gevoelige en atopische huid in cosmetica
Gevoelige huid, een algemene term die door consumenten wordt gebruikt, wordt vaak gekenmerkt door roodheid, prikkeling of een branderig gevoel als reactie op bepaalde stoffen, omgevingsfactoren of zelfs basisverzorging routines. Het is een geldige en groeiende nichemarkt, ook al wordt het niet als een medische aandoening gezien. Van cosmetica voor de gevoelige huid wordt daarom verwacht dat ze kalmerende eigenschappen hebben, irriterende stoffen verminderen en onnodige allergenen verwijderen. Aan de andere kant verwijst atopische huid naar huid die gevoelig is voor atopische dermatitis, een chronische ontstekingsaandoening. In dit geval is het superbelangrijk om onderscheid te maken tussen medische en cosmetische verzorging.
Cosmetica kan helpen bij de dagelijkse verzorging van een atopische huid door de huidbarrière te beschermen en de huid gehydrateerd te houden, maar het kan atopische dermatitis zelf niet behandelen of genezen. Die grens scheidt een conform cosmetisch product van een medicinaal product volgens de EU-wetgeving. Het belang van dit onderscheid kan niet genoeg worden benadrukt. Producten die zijn ontworpen voor klanten met een atopische huid moeten nog steeds cosmetisch van aard zijn en worden ondersteund door eerlijke en open communicatie, ook al zijn ze op zoek naar manieren om hun droge huid, jeuk of ongemak te verzorgen. Naast het waarborgen van naleving van de regelgeving, zorgt dit voor geloofwaardigheid en vertrouwen bij een bijzonder gevoelig segment van het klantenbestand.
Marktrelevantie en groeiende vraag
Volgens gegevens uit de sector is meer dan 50% van de nieuwe producten in specifieke huidverzorging categorieën gericht op de verzorging van de gevoelige huid. Op de verpakking staan vaak claims als “hypoallergeen”, ‘parfumvrij’ en “geschikt voor de gevoelige huid”, wat aangeeft hoe competitief de markt is geworden. De behoefte aan oplossingen op maat wordt verder ondersteund door het toenemende aantal gevallen van een atopische huid, wat deels wordt toegeschreven aan de stedelijke levensstijl en het stijgende aantal allergieën.
Deze trend wordt zowel door consumenten als door regelgeving aangestuurd. Omdat de kans groter is dat kwetsbare groepen worden misleid, houden autoriteiten claims op dit gebied nauwlettend in de gaten. Merken lopen het risico dat hun producten uit de handel worden genomen, dat ze boetes krijgen en dat hun reputatie wordt geschaad als ze hun claims niet kunnen staven of als ze cosmetica en medicijnen door elkaar halen.
Het regelgevingskader van de EU: waar CPSR past
Elk cosmetisch product dat op de EU-markt wordt gebracht, moet worden ondersteund door een Cosmetic Product Safety Report (CPSR) in overeenstemming met Verordening (EG) nr. 1223/2009. Het CPSR is geen formaliteit, maar vormt de ruggengraat van naleving en consumentenbescherming.
- Deel A: Cosmetic Product Safety Information (veiligheidsinformatie over cosmetische producten) bevat de volledige kwalitatieve en kwantitatieve samenstelling, specificaties van grondstoffen, onzuiverheden en sporen, microbiologische kwaliteit, verpakking compatibiliteit en toxicologische profielen van elk ingrediënt.
- Deel B: Cosmetic Product Safety Assessment (veiligheidsbeoordeling van cosmetische producten) wordt opgesteld door een gekwalificeerde veiligheidsbeoordelaar. Hierin worden de veiligheidsgegevens geëvalueerd, veiligheidsmarges (MoS) berekend en geconcludeerd onder welke omstandigheden het product als veilig kan worden beschouwd.
Voor risicovolle categorieën, zoals de gevoelige en atopische huid, wordt van beoordelaars verwacht dat ze conservatievere aannames hanteren. Dat betekent lagere drempels voor blootstelling aan allergenen, strengere microbiologische testvereisten en een grondiger onderzoek van conserveermiddelen en geurstoffen. Het CPSR wordt niet alleen de bewijsbasis voor regelgevende instanties, maar ook voor het onderbouwen van marketingclaims.
Claims voor de gevoelige en atopische huid
Hypoallergeen: belofte versus realiteit
Hoewel “hypoallergeen” een sterke marketingterm is, heeft het ook juridische gevolgen. Hoewel het niet officieel is gedefinieerd in de EU, suggereert het dat het product is gemaakt om de kans op allergische reacties te verminderen. Om dit te ondersteunen, moeten merken het volgende bieden:
Bewijs dat allergenen met een hoog risico zijn verminderd of geëlimineerd. Dat er weinig bijwerkingen zijn, zoals blijkt uit klinische of dermatologische tests. Dat de wetenschappelijke gegevens en de beweringen kloppen. Het is belangrijk om te onthouden dat ‘hypoallergeen’ niet hetzelfde is als ‘allergievrij’. Merken moeten voorzichtig communiceren om te voorkomen dat ze klanten misleiden. Dermatologisch getest De term ‘dermatologisch getest’ wordt ook vaak gebruikt. Dit moet worden ondersteund door passend onderzoek, zoals patchtests of Human Repeat Insult Patch Tests (HRIPT), uitgevoerd op het eindproduct onder dermatologisch toezicht. Het productinformatiebestand (PIF) moet de procedures en bevindingen van het onderzoek bevatten. Zonder ondersteunende documentatie is de claim niet conform. Blijven aan de cosmetische kant Wanneer cosmetica zich op het terrein van de geneeskunde begeven, doen zich de meest voorkomende nalevingsfouten voor. Producten met claims als ‘behandel eczeem’, ‘genees dermatitis’ of ‘voorkom opflakkeringen’ worden als medicinaal beschouwd. ‘Helpt de hydratatie te behouden’, ‘ondersteunt de huidbarrière’ of ‘geschikt voor de atopische huid’ zijn acceptabele alternatieven. Deze beweringen moeten worden onderbouwd, maar moeten binnen de esthetische grenzen blijven. CPSR-overwegingen voor risicovolle formules Ingrediënten om op te letten Bij formules die gevoelig zijn voor of vatbaar zijn voor atopische reacties moet extra rekening worden gehouden met:
Allergenen in geurstoffen: de Europese Unie schrijft voor dat allergenen in geurstoffen die meer dan 0,001% in leave-ons en 0,01% in rinse-offs voorkomen, op het etiket moeten worden vermeld. De lijst met allergenen is uitgebreid door de regelgevingsupdate van 2023, wat betekent dat er nu meer verbindingen moeten worden vermeld.
Conserveermiddelen: Hoewel consumenten de voorkeur geven aan producten met weinig of geen conserveermiddelen, mag de microbiologische veiligheid niet in het gedrang komen. Het is absoluut noodzakelijk om challenge-tests uit te voeren.
Irriterende stoffen en penetratieversterkers: Vermijd in risicovolle producten het gebruik van agressieve oppervlakteactieve stoffen, sterke zuren of penetratieversterkers, omdat deze de barrière kunnen destabiliseren.
Veiligheidsbeoordelingen en veiligheidsmarges
Veiligheidsbeoordelaars kunnen voor deze groepen lagere drempelwaarden hanteren om rekening te houden met verzwakte huidbarrières. Bij de berekening van de veiligheidsmarges (MoS) wordt rekening gehouden met hogere absorptiesnelheden en cumulatieve blootstelling aan verschillende producten. Kinderen en andere speciale groepen hebben nog strengere beoordelingen nodig.
Microbiologische kwaliteit en verpakking
Verpakking is essentieel wanneer het gehalte aan conserveermiddelen tot een minimum wordt beperkt. Eenheidsdoseringen, pompen en luchtloze dispensers kunnen het risico op besmetting verminderen. Om de microbiologische kwaliteit te behouden, moet in CPSR’s worden beschreven hoe de formulering en de verpakking op elkaar zijn afgestemd.
Formulering voor de gevoelige en atopische huid
Keuze van oppervlakteactieve stoffen
Reinigingsmiddelen vormen de basis van elk huidverzorgingsregime, maar ze kunnen ook een van de belangrijkste oorzaken zijn van irritatie bij mensen met een gevoelige of atopische huid. Hoewel conventionele oppervlakteactieve stoffen op basis van sulfaten effectief zijn in het verwijderen van olie en vuil, putten ze ook essentiële eiwitten en lipiden uit, waardoor de barrière wordt verzwakt. Dit verlies aan bescherming kan roodheid, droogheid en chronisch ongemak veroorzaken bij een huid die al kwetsbaar is.
Formuleerders gebruiken steeds vaker niet-ionische en amfotere oppervlakteactieve stoffen om deze risico’s te verminderen. Door te reinigen zonder de natuurlijke lipidenmatrix onnodig te veranderen, houden deze mildere vervangingsmiddelen de huid gehydrateerd en sterker. Ze produceren reinigingsmiddelen die een evenwicht vinden tussen tolerantie en doeltreffendheid wanneer ze worden gecombineerd met verzorgende middelen en actieve stoffen die de barrière ondersteunen. Het resultaat is een strategische formuleringsaanpak die rekening houdt met de fysiologie van de gevoelige huid, in plaats van alleen maar “milde reiniging”.
Bovendien zijn de oppervlakteactieve stoffen in deze categorie vaak afgestemd op romige, weinig schuimende texturen. Hoewel deze texturen misschien niet zo opvallend zijn als schuimende wasmiddelen, geven ze een gevoel van comfort en zachtheid, eigenschappen die consumenten met een gevoelige huid verwachten.
Balans tussen verzachtende middelen, bevochtigingsmiddelen en occlusieve middelen
Voor de gevoelige en atopische huid moeten moisturizers meer bieden dan alleen een tijdelijk gevoel van rust. Ze moeten de hele dag door hydrateren, de barrièrefunctie verbeteren en het comfort herstellen. Om dit te bereiken, moeten verzachtende middelen, bevochtigingsmiddelen en occlusieve middelen zorgvuldig worden afgewogen, aangezien elk middel een aanvullende functie heeft.
Verzachtende middelen verbeteren de tactiele zachtheid, vullen microscheurtjes op en maken het huidoppervlak glad. Water wordt in de hoornlaag getrokken door bevochtigingsmiddelen zoals glycerine en hyaluronzuur, die de huid voller maken en het trekkerige gevoel verminderen. Sheaboter en petrolatum zijn voorbeelden van occlusieve middelen die een barrière vormen die vocht vasthoudt en beschermt tegen irriterende stoffen van buitenaf. Als deze drie ingrediënten goed in balans zijn, versterkt het product actief de afweer van de huid en zorgt het voor hydratatie.
Deze balans is vooral belangrijk voor de huid die gevoelig is voor atopische reacties. Volgens wetenschappelijk onderzoek is een van de belangrijkste kenmerken van atopische dermatitis een verstoorde barrièrefunctie. Een vochtinbrengende crème met deze drie ingrediënten kan helpen bij de dagelijkse verzorging door droogheid te verminderen en de weerstand tegen omgevingsfactoren te behouden, ook al kunnen cosmetica de aandoening niet genezen.
Trends op het gebied van ‘vrij van’ en minimalisme
Naast de wetenschap achter de samenstelling is ook de consumentenpsychologie een belangrijke factor. Veel mensen met een gevoelige of atopische huid mijden van nature producten met lange ingrediëntenlijsten, omdat ze denken dat die gevaarlijk zijn. Daarom zijn vermeldingen als ‘vrij van’ bijvoorbeeld ‘parfumvrij’, ‘alcoholvrij’ of ‘kleurstofvrij’ belangrijke indicatoren voor veiligheid geworden.
Regelgevende instanties waarschuwen dat ‘vrij van’ op zich geen indicatie is voor tolerantie, maar het emotionele comfort dat het biedt, kan niet worden genegeerd. Om soortgelijke redenen worden minimalistische formules, die alleen essentiële ingrediënten bevatten, steeds populairder. Ze voldoen niet alleen aan de groeiende behoefte van consumenten aan ‘schoner’ en eenvoudigere schoonheidsproducten, maar verminderen ook de mogelijke oorzaken van irritatie.
Merken staan voor twee uitdagingen. Ten eerste moeten ze ervoor zorgen dat de stabiliteit en houdbaarheid van het product niet in het gedrang komen door minimalisme. Ten tweede moeten ze deze beslissingen openlijk toelichten en koppelen aan de wetenschappelijke onderbouwing. Wanneer dit op een effectieve manier wordt uitgevoerd in een concurrerende markt, zorgt deze combinatie van duidelijke communicatie en vereenvoudigde formulering voor een sterk vertrouwen bij de klant.
Claims vervangen door bewijs
Dermatologische patchtests en HRIPT
Patchtests zijn vaak de eerste stap om de tolerantie aan te tonen, en cosmetische claims in de EU moeten worden ondersteund door betrouwbare wetenschappelijke gegevens. Bij een dermatologische patchtest wordt de huid van vrijwilligers bedekt met kleine hoeveelheden van het product, terwijl wordt gekeken of er symptomen van irritatie, roodheid of jeuk optreden. De bevindingen bieden cruciale bevestiging dat het product onder normale gebruiksomstandigheden waarschijnlijk geen bijwerkingen veroorzaakt. Human Repeat Insult Patch Tests (HRIPT), waarbij deelnemers gedurende een bepaalde periode herhaaldelijk worden blootgesteld aan het product, bieden een grondigere evaluatie door mogelijke sensibilisatie te identificeren die pas na cumulatief gebruik zichtbaar wordt.
In combinatie bieden deze technieken zowel onmiddellijke als langetermijninformatie over het veiligheidsprofiel van een product. HRIPT-resultaten zijn vooral belangrijk voor risicovolle categorieën zoals producten voor de gevoelige en atopische huid, omdat ze aantonen dat de formule goed wordt verdragen, zelfs na herhaalde blootstelling. Naast het bevorderen van naleving van de regelgeving, geeft het toevoegen van dergelijke studies aan het Product Information File (PIF) merken solide bewijs om hun claims te onderbouwen als deze worden betwist.
Priktests en instrumentele beoordelingen
Klanten met een gevoelige huid melden vaak subjectieve sensaties zoals een branderig of prikkend gevoel, naast duidelijke irritatie. Bij prikkelingstests worden producten onder zorgvuldig gecontroleerde omstandigheden aangebracht op vrijwilligers met een zelfgerapporteerde gevoelige huid, om deze reacties specifiek te registreren. De resultaten bieden een duidelijk perspectief dat patchtests misschien niet kunnen bieden, waardoor merken uitspraken zoals “geschikt voor de gevoelige huid” kunnen onderbouwen met actuele, voor de consument relevante gegevens.
Instrumentele evaluaties bieden een onpartijdige mate van legitimiteit. De fysiologische prestaties van een product kunnen worden aangetoond door metingen van de erytheemindex, transepidermaal waterverlies (TEWL), hydratatieniveaus en herstelpercentages van de huidbarrière. Een vochtinbrengende crème kan bijvoorbeeld terecht claimen dat het de barrièrefunctie ondersteunt als het TEWL aanzienlijk verlaagt. Merken kunnen het risico vermijden dat marketingtaal wordt afgewezen als ongefundeerd door subjectief, klinisch en instrumentaal bewijs te integreren om een solide wetenschappelijke basis te leggen voor claims over de gevoelige huid.
Etikettering en communicatie met de consument
Transparante en conforme etikettering is niet alleen wettelijk verplicht, maar ook een manier om vertrouwen te wekken. De huidige voorschriften voor het vermelden van allergenen moeten worden weergegeven in INCI-lijsten, die nauwkeurig en up-to-date moeten zijn. Allergenen die de drempelwaarden overschrijden, moeten apart worden vermeld.
De bewoordingen op verpakkingen en promotiemateriaal zijn eveneens van cruciaal belang. Het vertrouwen van de consument wordt geschaad en de naleving wordt in gevaar gebracht wanneer medische resultaten te hoog worden beloofd of gesuggereerd. Merken moeten juist prioriteit geven aan waarheidsgetrouwheid, duidelijkheid en wetenschappelijke validatie.
Veelgestelde vragen (FAQ)
V1. Kan atopische dermatitis worden behandeld met cosmetica?
Nee. Atopische dermatitis kan niet worden voorkomen, behandeld of genezen met cosmetica. Cosmetica kan alleen worden geadverteerd als geschikt voor de huid die gevoelig is voor atopische acne.
V2. Wat wordt bedoeld met “hypoallergeen”?
Het betekent dat de kans op allergische reacties kleiner is. Om dit te mogen gebruiken, moet je aantonen dat je ingrediënten zorgvuldig hebt gekozen en dat er weinig reacties zijn.
V3. Hoe kan ik bewijzen dat iets “dermatologisch getest” is?
De resultaten van door dermatologen gecontroleerde patch- of HRIPT-studies worden opgenomen in het PIF.
V4. Is er voor elke productvariant een aparte CPSR nodig?
Ja. Voor elke wijziging in de formule (geur, kleur, actieve ingrediënten) is een andere CPSR nodig.
V5. Welke regels gelden voor het vermelden van allergenen op etiketten?
Boven de drempels van 0,01% voor afspoelbare producten en 0,001% voor niet-afspoelbare producten moeten geurallergenen worden vermeld. De lijst met allergenen die moeten worden vermeld, is in de update van 2023 uitgebreid.
V6. Zijn producten voor de gevoelige huid per definitie veiliger?
Niet altijd. Dezelfde CPSR-procedure moet nog steeds worden gevolgd en consumentenmonitoring, formuleringontwerp en bewijs bepalen de veiligheid.
V7. Welke tests ondersteunen de bewering dat het product “geschikt is voor de gevoelige huid”?
Ondersteuning kan worden verkregen uit consumentenperceptietests, TEWL-metingen, prikkelingstests en dermatologische tolerantiestudies.
Conclusie
Bij het maken van cosmetica voor de atopische of gevoelige huid moet extra voorzichtigheid worden betracht. Deze producten moeten vertrouwen wekken, comfort bieden en de barrièrefunctie van de huid in stand houden, zonder te ver af te wijken van de farmaceutische wereld. Eerlijke communicatie, zorgvuldige ingrediëntenselectie en veiligheidsoverwegingen zijn de eerste stappen om dat evenwicht te vinden.
Voor doe-het-zelvers betekent dit dat je milde, huidvriendelijke basisingrediënten moet kiezen, hoogwaardige oliën en boters moet gebruiken en je creaties zorgvuldig moet testen. Mensen vertrouwen geven in de producten die ze dagelijks gebruiken, is het doel van een goed gemaakt product voor de gevoelige huid, niet alleen een kalmerende textuur. YouWish biedt de cosmetische ingrediënten en het advies dat je nodig hebt om veilige en milde formules te maken. Met onze selectie van voedende natuurlijke oliën en geurvrije basisingrediënten kun je je creativiteit de vrije loop laten en tegelijkertijd hoogwaardige producten maken. Bekijk nu onze collectie en maak huidverzorgingsproducten die echt zorgen voor je huid.
