Natte plekken in je sojakaars: oorzaken en oplossingen

Je hebt net de perfecte batch kaarsen gegoten. De bovenkant is spiegelglad, de geur is fantastisch en je bent trots op het resultaat. Maar de volgende ochtend kijk je naar de zijkant van het glas en zie je vreemde vlekken. Het lijkt alsof er water tussen de was en het glas zit, of dat de was op sommige plekken loslaat.

Dit fenomeen noemen we “wet spots” (natte plekken) of hechtingsproblemen. Het is een van de meest voorkomende frustraties voor iedereen die met sojawas werkt. Het goede nieuws? Het heeft geen enkele invloed op hoe je kaars brandt of ruikt. Het is puur cosmetisch. Toch wil je als maker natuurlijk dat je kaarsen er net zo strak uitzien als ze ruiken. Hieronder duiken we in de wetenschap achter deze vlekken en kijken we hoe je ze kunt voorkomen.

Wat zijn wet spots precies

Hoewel de naam anders doet vermoeden, hebben deze vlekken niets te maken met water of vocht. Wat je ziet zijn plekken waar de was is losgekomen van het glas. Op de plekken waar de was wel nog goed tegen de wand aan zit, lijkt de kaars donkerder. Waar de was is losgekomen, zit een microscopisch klein laagje lucht, waardoor het glas er lichter of zilverachtig uitziet.

Eigenlijk is dit gewoon natuurkunde in actie. Sojawas is een natuurlijk product dat leeft en werkt. Het reageert constant op temperatuurwisselingen, zelfs nadat de kaars al lang is uitgehard. Dit in tegenstelling tot paraffine, dat vaak stabieler blijft maar andere eigenschappen heeft.

De boosdoener is temperatuur

De hoofdoorzaak van wet spots is simpel: krimp. Wanneer je kaarsenwas smelt, zet het uit. Tijdens het afkoelen krimpt het weer. Glas is een vast materiaal dat niet zichtbaar krimpt of uitzet bij deze temperaturen.

Als de was sneller afkoelt dan het glas, of als de omgevingstemperatuur te snel daalt, krimpt de was weg van de wanden van je glazen containers. Dit gebeurt vaak op willekeurige plekken, wat resulteert in die typische vlekken. Factoren zoals te snel afkoelen, gieten in ijskoude glazen of tocht in je werkruimte verergeren dit proces aanzienlijk.

Zo maak je de kans op vlekken kleiner

Helemaal voorkomen is bij 100% sojawas een flinke uitdaging, maar je kunt de kans op deze ontsierende plekken wel drastisch verkleinen. Het draait allemaal om het beheersen van het proces.

Begin altijd met brandschone glazen. Stof, vet of vingerafdrukken aan de binnenkant van je glas zorgen direct voor een slechte hechting. Was je glazen met warm water en een milde zeep en droog ze grondig. Nog beter is het om ze even af te nemen met een beetje alcohol voordat je begint.

Verwarm je glaswerk voor. Dit is misschien wel de belangrijkste stap die veel beginners overslaan. Als je hete was in een koud glas giet, schrikt de was. De buitenste laag stolt direct tegen het koude glas, terwijl de kern nog heet is. Dit zorgt voor spanning. Zet je glazen even in een oven op de laagste stand of gebruik een hittepistool om ze op te warmen tot ongeveer 40-50°C. De was en het glas koelen dan gelijktijdig af. Bekijk onze gids over hoe je een container kaars maakt voor meer basisstappen in dit proces.

Let scherp op je giettemperatuur. Elke was heeft zijn eigen ideale punt, maar voor sojawas ligt dit vaak lager dan je denkt. Als je te heet giet, is de krimp tijdens het afkoelen groter. Probeer eens te gieten rond de 50-60°C, wanneer de was wat dikker en troebeler begint te worden. Een goede thermometer is hierbij onmisbaar, want gokken werkt zelden.

Beheers de afkoeling. Plaats je pas gegoten kaarsen niet direct op een koud aanrechtblad van steen of graniet, want dat trekt warmte uit de bodem van de pot. Zet ze op een rooster of een houten plank. Zorg dat de kaarsen niet op de tocht staan en zet ze ongeveer 10 centimeter uit elkaar. Zo dragen ze geen warmte aan elkaar over, maar kunnen ze wel rustig afkoelen. Een stabiele kamertemperatuur van ongeveer 21°C werkt het best.

Gebruik je een specifieke kaarsen mal in plaats van glas? Dan heb je minder last van wet spots, maar let wel op andere defecten zoals ingesloten lucht. Daarover lees je meer in ons artikel over hoe luchtbellen in kaarsvet oplossen.

Kies de juiste was. Sommige wassoorten zijn gevoeliger voor wet spots dan andere. Pure sojawas is berucht, maar blends die speciaal ontwikkeld zijn voor containers hebben vaak toevoegingen die de hechting verbeteren.

Bestaande wet spots repareren

Heb je al gegoten en zie je toch vlekken? Geen paniek. Er is een snelle fix, al is die soms tijdelijk. Gebruik een hittepistool (heat gun) om de buitenkant van het glas voorzichtig te verwarmen op de plek van de vlek. De was aan de binnenkant zal smelten, vloeibaar worden en opnieuw tegen het glas aan vloeien. Laat de kaars daarna weer heel rustig afkoelen.

Houd er rekening mee dat sojawas blijft werken. De vlek kan na verloop van tijd terugkomen als de temperatuur in de kamer verandert.

Een kwestie van acceptatie

Het is goed om te weten dat wet spots een teken zijn dat je met natuurlijke was werkt. Veel commerciële kaarsenfabrikanten gebruiken paraffine of synthetische toevoegingen die krimp tegengaan, waardoor de kaars er perfect uitziet.

Als je kiest voor 100% kaarsen was op basis van soja, kies je voor een natuurlijk product met al zijn eigenaardigheden. Veel klanten weten dit inmiddels en zien het juist als een bewijs van kwaliteit. Net zoals kaars vorst (frosting), is het een cosmetisch kenmerk dat niets afdoet aan de werking van de kaars. Vergeet ook niet de juiste kaarsen lont te kiezen; een goede verbranding is uiteindelijk belangrijker dan een perfecte zijkant.

Probeer de tips hierboven toe te passen om het resultaat te optimaliseren, maar wees niet te streng voor jezelf als er toch een vlekje ontstaat. Blijf experimenteren met temperaturen en geniet vooral van het maakproces.