Zo voer je een veilige kaars brandtest uit en voorkom je gevaarlijke missers

Je hebt net de perfecte kaars gegoten. De geur is goddelijk, het glas ziet er strak uit en de was is mooi glad opgedroogd. Maar voordat je deze creatie aansteekt, verkoopt of cadeau geeft, moet je één cruciaal ding weten: is hij veilig? Een kaars is in essentie een open vuur in de woonkamer. Zonder de juiste tests verandert dat gezellige vlammetje snel in een gevaarlijke situatie, zoals een barstend glas of een steekvlam. Het uitvoeren van een correcte brandtest is niet alleen verstandig, het is voor iedereen die kaarsen op de markt brengt zelfs een vereiste. In dit artikel leer je precies hoe je test, aan welke regels je moet voldoen en hoe je de resultaten interpreteert.

Waarom testen niet optioneel is

Als maker ben je verantwoordelijk voor de veiligheid van je product. Of je nu een hobbyist bent die voor vrienden maakt of een kleine ondernemer; de regels gelden voor iedereen die een product op de markt brengt. Kaarsen moeten voldoen aan de Algemene Productveiligheidsverordening (GPSR), wat simpelweg betekent dat je moet kunnen aantonen dat je kaars veilig is bij normaal gebruik. Daarnaast is testen de enige manier om te weten of je lont-was-geur combinatie werkt. Een kaarsen lont die in pure was perfect brandt, kan compleet verdrinken zodra je er geurolie aan toevoegt.

De belangrijkste veiligheidsnormen

In Europa zijn er specifieke EN-normen opgesteld voor kaarsen. Je hoeft als kleine maker misschien geen professioneel laboratorium in te richten, maar je moet deze richtlijnen wel kennen. NBN EN 15493 specificeert eisen voor brandveiligheid. Denk hierbij aan stabiliteit, waarbij de kaars niet mag omvallen op een helling van 10 graden, en het risico op secundaire ontsteking. NBN EN 15494 gaat over etikettering en bepaalt welke veiligheidspictogrammen en waarschuwingen verplicht op je etiket moeten staan.

Ook zijn er chemische beperkingen. Het loodgehalte in de lont mag bijvoorbeeld niet hoger zijn dan 100 ppm en stoffen zoals tolueen en benzeen zijn streng gelimiteerd. Gelukkig zijn de meeste grondstoffen bij gespecialiseerde leveranciers al geproduceerd om aan deze basiseisen te voldoen. Jouw taak is vooral om te testen hoe ze samen reageren in jouw specifieke recept.

Stap-voor-stap: je eigen brandtest uitvoeren

Een brandtest is meer dan de kaars aansteken en kijken of hij het doet. Je simuleert het gedrag van de consument, maar dan gecontroleerd. Zorg dat je een logboek bijhoudt waarin je per testronde notities maakt. Begin met een volledig uitgeharde kaars. Voor sojawas betekent dit vaak minimaal een tot twee weken wachten. Test je te vroeg, dan krijg je onbetrouwbare resultaten. Knip de lont altijd af tot ongeveer vijf millimeter voordat je begint, precies zoals je van de eindgebruiker verwacht.

Steek de kaars aan en laat deze branden in sessies van maximaal vier uur. Dit is de standaard cyclus die vaak als richtlijn wordt gehanteerd. Controleer in het eerste uur of de vlam rustig brandt. Flakkert hij wild, dan is de lont misschien te lang of staat hij op de tocht. Kijk in uur twee en drie naar het smeltbad. Idealiter bereikt de gesmolten was de rand van het glas na ongeveer drie tot vier uur. Blaas de kaars na vier uur uit. Voel of meet de temperatuur van het glas. Deze mag niet zo heet worden dat je hem niet meer kunt aanraken.

Let tijdens en na het branden goed op roetvorming. Zwarte rook of roet op de rand van het glas duidt op een onvolledige verbranding. Een vlam mag ook niet te hoog worden; voor containerkaarsen wil je liever een compacte vlam van twee tot drie centimeter. Blijft er een dikke rand was aan de zijkant staan, dan spreken we van tunneling. Ontstaat er een koolstofbolletje op de lont, dan heb je last van mushrooming, wat kan leiden tot vallende deeltjes in de was.

Problemen oplossen en resultaten interpreteren

Het vinden van de juiste combinatie is vaak een kwestie van proberen en aanpassen. Het komt zelden voor dat je eerste test perfect is. Als je merkt dat je kaars tunnelt en alleen in het midden brandt, heeft de lont niet genoeg kracht om de was tot aan de rand te smelten. Je hebt dan een maatje groter nodig of een ander type lont. Lees hier meer over de juiste lont kiezen voor jouw project.

Heb je juist last van een grote, walmende vlam of wordt het glas gevaarlijk heet? Dan is je lont te groot (“over-wicked”). Dit is gevaarlijker dan tunneling, omdat het glas kan knappen door de hitte. Het gebruik van veilige glazen containers die bestand zijn tegen warmte is hierbij essentieel, maar lost het basisprobleem van een te grote lont niet op.

Ook de waskeuze speelt een rol. Sojawas, zoals Golden Wax 464, gedraagt zich anders dan paraffine. Soms helpt het om te wisselen van kaarsen was als je met lonten niet het gewenste resultaat bereikt.

Etikettering en documentatie: CLP en UFI

Naast de fysieke brandtest moet je papierwerk op orde zijn. Als je geurolie toevoegt, val je onder de CLP-wetgeving (Classification, Labelling and Packaging). Volgens EU-regels moet je etiket een duidelijke productidentificatie bevatten zodat men weet wat erin zit. Gevarenpictogrammen moeten minimaal één vierkante centimeter groot zijn en vergezeld gaan van signaalwoorden zoals “Waarschuwing” of “Gevaar”. Vanaf 2025 is een UFI-code verplicht voor veel mengsels om hulpdiensten te helpen bij vergiftiging. Meer hierover lees je in ons artikel over wanneer een UFI-code vereist is.

Vergeet ook de algemene veiligheidspictogrammen uit de EN 15494 norm niet, zoals het plaatje dat waarschuwt om kaarsen nooit onbeheerd achter te laten. Als je kaarsen gaat maken voor de verkoop, is het slim om een professioneel CLP label te maken. Voor onze geuroliën zijn de benodigde gegevens (SDS/MSDS) beschikbaar, zodat je precies weet welke allergenen je moet vermelden.

Documenteer alles

Bewaar de resultaten van je brandtests zorgvuldig. Mocht er ooit een klacht komen, dan kun je met je technische dossier aantonen dat je zorgvuldig hebt gehandeld. Dit dossier bevat je recept, de gebruikte batchnummers van de grondstoffen, je testrapporten en een kopie van het etiket. Wil je echt zeker zijn van je zaak, of ga je groot produceren? Dan kun je ook overwegen om professionele laboratorium tests te laten uitvoeren.

Veiligheid klinkt misschien als een hoop gedoe, maar het is de fundering van een goed product. Pas als je weet dat je kaars veilig brandt, kun je echt genieten van het creatieve proces. Begin klein, test grondig en bouw zo aan een merk waar mensen op kunnen vertrouwen.